අද දවස කවදද දන්නවද?

“අද අහස හරිම පැහැදිලියි. ඒ විතරක් නෙවෙයි ලස්සනට හඳ පායලා. ගොඩක් තරුත් පැහැදිලිව පේනවා.”

ගෙට ගොඩවෙන ගමන් තාත්තා එහෙම කිව්වේ දෙයක් හිතේ තියාගෙන.

“දුවේ එන්නකෝ... අපි හඳේ ෆොටෝ එකක් ගනිමු”

අලුතින් ගත්තු 70mm-300mm ටෙලි ලෙන්ස් එක හින්දා හඳ ගොඩක් ලං කරලා පැහැදිලිව පින්තුර ගන්න පුළුවන් කියලා තාත්තා දන්නවා.

විහින්දිත් කර කර හිටිය වැඩේ දාලා පැනගෙන ආවේ ඒක බලන්න. කොහොම හරි තාත්තයි දුවයි එකතු වෙලා හඳේ ලස්සන ෆොටෝ එකක් ගත්තා.

හඳ එළිය පොළවට වැටුනට ඇත්තටම හඳේ එළියක් නැහැ. ඒකෙන් වෙන්නේ ඉර එළිය පරාවර්තනය කරන එක. ඉර එළිය වැටෙන පැත්ත තමයි අපිට හඳ විදියට පේන්නේ. හඳ එක එක දවසට එක එක හැඩයට පේන්නේ ඒකට ඉර එළිය වැටෙන පැත්ත වෙනස් වෙන හින්දා.

“තාත්තේ, පෝය ළගයි නේද? අද හඳ ටිකක් ලොකුයි.”

“ඔව් දුවේ, නිකිණි පුර පසළොස්වක පෝයට තව දවස් තුනයිනේ තියෙන්නේ”

දුව දන්නවද චන්ද්‍ර වර්ෂ ගැන. චන්ද්‍ර මාස ගැන?

ඔව් මං දන්නවා. දුරුතු, නවම්, මැදින්, බක්, වෙසක්, පොසොන්, ඇසළ, නිකිණි, බිනර, වප්, ඉල්, උඳුවප්. දුරුතු කියන්නේ ජනවාරි... එතකොට නවම් කියන්නේ පෙබරවාරි... එහෙම නේද?

මාස ටිකේ නම් ටික නං හරි. ඒත් ඊට පස්සේ කියපු ටික ටිකක් වැරදි. ඇත්තටම දුරුතු මාසේ පටන් ගන්නේ ජනවාරි පළවෙනිදා නෙවෙයි. ඒ මාසේ අමාවක පෝය දවසට පස්සේ දවසේ ඉදලායි. පසළොස්වක කියන්නේ මාසේ හරි මැද දවස. මේ අවුරුද්දේ ඒ කිව්වේ 2018 ජනවාරි පළවෙනිදා තමයි දුරුතු පුර පසළොස්වක පෝය යෙදිලා තිබුනේ. ඒ කියන්නේ දුරුතු මාසේ පටන් ගත්තේ ගිය අවුරුද්දේ දෙසැම්බර් 15 විතර. මේ අවුරුද්දේ ජනවාරි 15 විතර වෙනකන් දුරුතු මාසේ. එතකොට ජනවාරි 15 විතර ඉදලා පෙබරවාරි මැද වෙනකන් නවම්. ඒ කිව්වේ මේ අවුරුද්දේ.

සදට එක වටයක් සම්පූර්ණ කරන්න දවස් විසිඅටක් විතර යනවා. ඒ කාලය කොටස් තිහකට බෙදලා තියෙනවා. ඒ එකක් තිථියක් කියලා හදුන්වනවා. හඳ පිරෙන කාලෙට කියන්නේ පුර පක්ෂය කියලා. ඒ වගේම හඳ ගෙවෙන කාලෙට කියන්නේ අව පක්ෂය කියලා. පුර පක්ෂයට තිථි පහළොවකුත්, අව පක්ෂයට තිථි පහළොවකුත් තියෙනවා.  

ඒ තිථි වල නම් මෙහෙමයි

  1 පෑලවිය

  2 දියවක

  3 තියවක

  4 ජලවක

  5 විසේනිය

  6 සැටවක

  7 සතවක

  8 අටවක

  9 නවවක

 10 දසවක

 11 එකොළොස්වක

 12 දොළොස්වක

 13 තෙළෙස්වක

 14 තුදුස්වක

 15 පසළොස්වක/ අමාවක

පුර පක්ෂයේ දින පටන් ගන්නේ පුර පෑලවිය ඉදලා. අන්තිම දිනය පුර පසළොස්වක. ඊට පස්සේ දවස අව පෑලවිය. එදා ඉදලා ඔය විදියටම දින ගනන් කරනවා. හැබැයි අන්තිම දියන පසළොස්වක නෙවෙයි අමාවක.   

“පොඩ්ඩක් ඉන්න තාත්තේ. ඒ කියන්නේ සෙනසුරාදා පුර පසළොස්වක නං අද බදාදා. ඒ කියන්නේ අද දොළොස්වක නේද” විහින්දි ඇගිලි ගනන් කරලා හදලා ඇහුවා.

“අන්න හරි, අද පුර දොළොස්වක”

තවත් දෙයක් තියෙනවා. ඒ තමයි සතියේ දවස් වලට කියන නම්

ඉරිදා- රිවි

සඳුදා- සදු

අගහරුවාදා- කුජ

බදාදා - බුද

බ්‍රහස්පතින්දා- ගුරු

සිකුරාදා- කිවි

සෙනසුරාදා- ශනි

“හරි. එහෙනම් මං අද දවස සිංහල ක්‍රමේට කියන්නද?” විහින්දි තාත්තගෙන් ඇහුවා

“හොඳයි එහෙනම් කියන්නකෝ බලන්න”

 “ශ්‍රී බුද්ධ වර්ෂ 2562 ක් වූ නිකිණි මස පුර දොළොස්වක නම් තිථිය ලත් බුද දින”

තාත්තා හිනාවෙලා විහින්දිගේ ඔළුව අත ගෑවා.

වෙස් මුහුණු සහ රූකඩ

මහා යුද්ද කාලයක් ඉවර වුනා. ඒ කියන්නේ ඉතිං විබාගේ ඉවරයි. දැන් නිවාඩු කාලේ. කරන්න වැඩ ගොඩයි.

“තාත්තේ ගොඩක් දවසකින් කොහෙවත් යන්න බැරිවුනා. විබාගෙත් ඉවර නේ. යමුකෝ...”

විබාගේ ඉවර වෙන දවසේ හැන්දැවෙම ඒ වචන ටික පිටවෙන බව තාත්තා නම් දන්නවා.

“හරි හරි.. දැන් කොහෙද යන්න ඕනේ?”

“ගාල්ල ට යමුකෝ.. මට ගාලු කොටුව බලන්න ඕනේ”

පහුවදා නිවාඩු දවසක් වුන හින්දා වැඩිය කතාවක් නැතුව කට්ටිය වැඩේට ලැස්ති වුනා. උදේ හය විතර වෙද්දි කට්ටිය ගෙදරින් පිටත් වුනා.

අහුන්ගල්ල පහුවෙලා බලපිටියට ආවා. බලපිටිය ඉස්පිරිතාලේ පහුකරලා වංගුවක් ගන්න කොටම

“හෝව් හෝව්... නවත්තන්ටෝ... රූකඩ කෞතුකාගාරයක් පහුවුනා..”

ඉස්සරහ හන්දියෙන් වාහනය අපහු හැරුනා. ඇත්තටම රෑකඩ කෞතුකාගාරයක්. මීට කලින් එහෙම තැනක් තියනවා කියලා කවුරුවත්ම අහලාවත් තිබුනේ නෑ. විහින්දිගේ ඇස් දෙක හොදයි.

ලෝකයේ විවිධ රූකඩ කලා තියෙනවා. ඒත් අපිට රූකඩ කිව්වම මතක් වෙන්නේ නූල් රූකඩ. මේ නූල් රූකඩ කලාව ලංකාවට හදුන්වලා දෙන්නේ පොඩිසිරිනා ගුරුන්නාන්සේ එකදාස් අටසිට පනහේ විතර කාලෙදි. ඊට ඉස්සර ත් රූකඩ තිබුනට නාට්‍ය කලාවක් විදියට රූකඩ දකින්නට පුළුවන් වෙන්නේ එතුමාගෙන් පස්සේ තමයි. දැන් එතුමාගේ තුන්වන පරම්පරාවෙ උදවිය තමයි රූකඩ නාට්‍ය කලාව පවත්වාගෙන යන්නේ. දැනට ලංකාවේ ඉන්නේ රූකඩ නාට්‍ය කණ්ඩායම් දයයක් විතර පොඩි ගානක්. ශිල්පීන් සියයක් විතර. මේ ටික දෙනා තමයි මේ මහා ශිල්පය ඉස්සරහට ගෙනියන්න ඉන්නේ.

රූකඩ කපන්න ගන්නේ කදුරු ලී. ඒවා සැහැල්ලුයි වගේම ලෙහෙසියෙන් කපන්නත් පුළුවන්. ඒ වගේම වර්ණ ගන්නන්නත් ලේසියි. කදුරු ලීයෙන් මුහුණු, අත් පා කපාගත්තගෙන් පස්සේ ඉතිරි හරිය නිර්මාණය වෙන්නේ රෙදි වලින්. ලස්සන ලස්සන මෝස්තර දාලා ඒ නිර්මාණ කරන්නෙත් රූකඩ ශිල්පීන්ම තමයි. ඇත්තටම රූකඩ කිව්වට ඒක ශිල්ප ගොඩක එකතුවක්. මුහුණු කැපීම, රෙදිපිලි නිර්මාණය, නාට්‍ය වලට දෙබස් නිර්මාණය, දෙබස් කිම,  ගීත නිර්මාණය, සංගීත නිර්මාණය, ගීත ගායනය, වාදනය, වේදිකා සැකසීම, ආලෝකකරණය, ශබ්ද පරිපාලනය වගේ හැම දෙයක්ම කරන්නේ කණ්ඩායමේ ඉන්න ශිල්පීන් හත්අට දෙනාම තමයි.

එතන හිටියේ අයියා කෙනෙක්. විහින්දිට මේ හැම දේම කියලා දුන්නා. එයාට රූකඩ නාට්‍ය ගොඩක තියන රූකඩ බලන්න ලැබුනා. ඒ වගේම රූකඩ නටවන වේදිකාවක විදිය ත් බලන්න පුළුවන් වුනා. ඒ වේදිකාව විශේෂ වේදිකාවක්. වේදිකාවේ තට්ටු කීපයක් තියෙනවා. බලන් ඉන්න අයට පේන වේදිකාව පිටිපස්සේ ඉදලා තමයි රූකඩ නටවන අය ඒක කරන්නේ. දෙබස් කියන්නෙත් රූකඩ නටවන ශිල්පියාමයි.

විහින්දිට රූකඩ නටවන හැටිත් ඉගෙන ගන්න ලැබුනා. ඒ විතරක් නෙවෙයි එයාට රූකඩයක් නටවන්නත් අවස්තාව හම්බුනා. කණ්ඩායමක් කලින් වෙන්කරගෙන ආවනං මෙතන්දි රූකඩ නාට්‍යක් බලලත් යන්න තිබුනා. කොහොම වුනත් අහම්බෙන් ලැබුන අවස්ථාවෙන් විහින්දිට ගොඩක් ලොකු දැනුමක් වගේම අත්දැකීමකුත් ලැබුනා.

“ටිකක් ඉස්සරහට යනකොට තවත් වෙස්මුහුණු කෞතුකාගාරයකුත් තියෙනවා. ඒකත් බලලාම යන්න” එතනින් පිටවෙන කොට විස්තර කියලා දුන්න අයියා එයාලට කිව්වා.

තවත් කිලෝමීටරයක් දෙකක් යනකොට පාරේ දකුණු පැත්තේ ලොකුවට ආරියපාල Masks Museum කියලා බෝඩ් එක තිබුනා. එතන නතර කරන කොටම විහින්දි බැහැලා දිව්වේ ඒ පැත්තට. හිතාගන්නත් බෑ. ලංකාවේ විවිධ දේවල් වලට පාවිච්චි කරන වෙස් මුහුණු වර්ග ගොඩක් එතන තිබුනා. නැටුම් වලට ගන්න මුහුණු විතරක් නෙවෙයි. තවත් එක එක මුහුණු වර්ග තිබුනා. ඒක අයිති ව්‍යාපාරික ආයතනයට වුනත් ඇත්තටම ඒක තිබුනේ පාරම්පරික උරුමයක් ගැන ආඩම්බරයක් හිතෙන විදියට. ඉහල මාලයේ විවිධ මුහුණු මිලට ගන්නත් පුළුවන්. හැබැයි ඉතිං ඒකනං ලංකාවේ මිනිස්සුන්ටද විකුනන්නේ කියල හිතෙන තරම්ම ගොඩක් මිලයි. ඒත් ඒවා හදන හැටි බලනකොටනං ඒ මිල වටිනවා කියලත් හිතෙනවා. එයාලා මේවා හදන්නෙත් පෙනෙන්නමයි. ඒ හදන අය එක්කලා කතාබහ කරන්න වගේම විස්තර දැනගන්නත් යන අයට පුළුවන්.

“ඉක්මන් කරලා යමු. ගාල්ලට ගිහින් අදම එන්නත් ඕනේ”

කැටයම් කපන දිහා කට ඇරගෙන බලාන හිටපු විහින්දිව ඇදගෙන යන ගමන් තාත්තා කිව්වා.

____________________________________________

තවත් විස්තර දැනගන්න කැමති අයට සබැදි..

http://puppeteersoflanka.com/

http://www.masksariyapalasl.com/mask_museum.htm